JANINA kONOPNICKA
Szkoła i nauczyciel w środowisku raciborskim w latach 1945-1950
Wydawnictwo PWSZ w Raciborzu 2013
„Publikacja opisuje ziemię raciborską po II wojnie światowej i wskazuje na kwestie związane z kształtowaniem się władzy ludowej, dotyka zagadnień ludności autochtonicznej takich jak: weryfikacja, repolonizacja, zmiana imion i nazwisk, walka z niemczyzną oraz formowaniem nowego społeczeństwa, w tym procesów adaptacji i integracji społecznej. Rola nauczycieli w procesie integracji została przedstawiona w dalszej części publikacji. Autorka opisuje jak tworzyła się administracja oświatowa w powojennej Polsce a w szczególności na ziemi raciborskiej. Dokonuje analizy pionierskiej działalności nauczycieli na ziemi raciborskiej. Omawiając uruchomienie polskiego szkolnictwa po wyzwoleniu (1945), analizuj także proces wychowawczy szkoły wraz z praktykami indoktrynacyjnymi. Wiąże się z tym okres powojennej stabilizacji (1946-1950). W tym miejscu przedstawiono placówki oświatowe ziemi raciborskiej, bazą materialną szkół, analizę: liczebności uczniów w klasach, frekwencji w szkołach, klasyfikacji oraz pracy organizacji społecznych. Ważny fragment monografii dotyczy pedagogów. Na podstawie analizy dokumentów, pamiętników, wspomnień powstał portret zbiorowy raciborskich nauczycieli. Na powyższy portret składają się: pochodzenie geograficzne, społeczne, wiek, wykształcenie, przeżycia wojenne, oraz doświadczenie pedagogiczne i zaangażowanie społeczne. Uzupełnieniem wiadomości o raciborskim nauczycielu są opinie byłych wychowanków i mieszkańców miasta, pozwoliły one przybliżyć sylwetki pedagogów. .
„Szkoła i nauczyciel w środowisku raciborskim w latach 1945-1950″
Rozpoczął się proces integrowania mieszkańców tej ziemi z Rzeczypospolitą i włączenia ich w ogólnopolski obieg społeczny. Nie
dokonywało się to jednak bez wstrząsów i konfliktów, nieraz dramatów ludzi związanych ze swoją małą ojczyzną. Mimo tych trudnych warunków życia codziennego od chwili zakończenia działań wojennych organizowano raciborskie szkolnictwo, pomagało ono miejscowej ludności przystosować się do nowej rzeczywistości, zaś kursy repolonizacyjne wspierały ludność rodzimą w procesie
adaptacji.
Prócz problemu lokalowego istotnym okazał się brak wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej. Sytuację tę rozwiązano, powołując Liceum Pedagogiczne, tam młodzież, także miejscowa, otrzymywała kwalifikacje do nauczania w polskiej szkole. Równie pilną potrzebą raciborskiej oświaty była edukacja miejscowej ludności dorosłej, co zostało uwzględnione w monografii.
Dokonałam analizy pracy raciborskiego nauczycielstwa. Tę grupę zawodową, widać było wszędzie: organizowali życie kulturalno-oświatowe, byli prelegentami propagującymi wiedzę o Polsce i świecie, nauczali dorosłych, powierzano im rodzinne trudne sprawy, roztaczali opiekę nad organizacjami społecznymi. Byli mocno zaangażowani w życie miejscowej ludności, ta odpłacała się im sympatią
udzielając pomocy szkole. Nauczyciele dobrze czuli się od pierwszych dni w tym środowisku, czego dowodem jest fakt, iż pozostali tu i związali się z ziemią raciborską na zawsze. Ludność miejscowa zawsze o nauczycielach mówiła z szacunkiem, doceniając ich wkład w odbudowę miasta i organizację życia społeczno-kulturalnego.
dr Janina Konopnicka
dr janina Konopnicka
Ukończyła Uniwersytet Śląski w Katowicach a pracę doktorską napisała u prof. Jolanty Kwiatek na Uniwersytecie Opolskim. Wykładowca PWSZ w Raciborzu. Pracę zawodową rozpoczęła w 1971 r. jako nauczyciel w Szkole Podstawowej nr 2 w raciborzu. Wizytator Wydziału Oświaty i Wychowania w latach 1984-1989. Inspektor ZHP, Działacz TPD, wiceprzewodnicząca Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego.
To opracowanie wolne jest od wpływu ideologii polsko-ludowej i budowy „zrębów socjalizmu”. Autorka starała się wydobyć rzeczywiste problemy ludności i tej autochtonicznej, mieszkającej tu od wieków i tej napływowej, która nie zawsze ze swej woli musiała zmienić miejsce pobytu, gdyż z terenu, na którym mieszkała Rzeczpospolita Polska odpłynęła wraz ze zmianą granic.
Źródłem wiedzy dla Autorki były materiały archiwalne zdeponowane w raciborskim oddziale Archiwum Państwowego w Katowicach, materiały archiwalne raciborskiego oddziału Związku Nauczycielstwa Polskiego, a także archiwa rodzinne rodzin nauczycielskich. Stworzyło to szansę interesującego spojrzenia na losy regionu i zamieszkującej go ludności poprzez pryzmat dziejów nauczycieli i tych, którzy tu przybyli.
Opracowanie w ten sposób traktujące losy regionu jest w pełni nowatorskie i zasługuje na uwagę, gdyż w przeciwieństwie do suchych dokumentów administracji szkolnej pozwala w szerszym zakresie przedstawić problemy tworzącego się szkolnictwa i początki działań oświatowych.
dr hab. Bogdan Cimala, prof. UO
Dystrybucja
